فعالیت ماگمایی بازی در حوضه کششی پشت کمانی ژوراسیک زیرین- میانی در لبه شمالی پهنه‎های ایران مرکزی- جنوب البرز خاوری، شاهرود- دامغان

حوضه ژوراسیک لبه شمالی پهنه ساختاری ایران ­مرکزی و جنوب البرز خاوری در استان سمنان، دربردارنده سنگ­های آذرین با ترکیب بازی متعلق به مراحل اولیه پیدایش و گسترش یک حوضه کششی پشت ­کمانی نابالغ در این زمان است. این سنگ­های آذرین بازی، به هر دو شکل خروجی (بازالتی) و نفوذی (دایک، سیل و استوک­های کوچک میکروگابرویی) در توالی رسوبی بخش زیرین سازند شمشک و معادل آن در پهنه ساختاری ایران مرکزی رخنمون دارند. ماگماهای سازنده این سنگ­ها دارای ماهیت کالک‎آلکالن هستند و از عناصر سنگ‌دوست بزرگ‌یون (LILE) و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) غنی­شدگی، و از عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE) تهی­شدگی نشان می­دهند. این ماگماها، از ذوب بخشی 5 تا 30 درصدی ستون­های گوشته­ای اسپینل ­پریدوتیتی (در زیر ایران مرکزی) و گارنت ­لرزولیتی (در زیر البرز خاوری)، در یک جایگاه زمین­ساختی کششی پشت­کمانی نابالغ، ناشی از فرورانش مایل سنگ‌کره اقیانوسی نوتتیس به زیر ایران مرکزی در تریاس بالایی- ژوراسیک میانی حاصل شده و از راه سامانه­های شکستگی و گسلش، به ترازهای بالاتر پوسته قاره­ای رفته و به روش­های مختلف درون حوضه­های رسوبی کم­ژرفای این پهنه­ها جایگزین شده­اند. این حوضه، در پشت­کمان ماگمایی تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین ایران مرکزی و در نتیجه بروز حرکات کششی در پوسته قاره­ای ایران مرکزی- البرز تشکیل شده است.